Rugpijn en nekpijn

De meeste mensen die zich bij de fysiotherapeut aanmelden hebben last van pijn. Pijn is echter niet helemaal wat je denkt dat het is. Vanuit rugpijn en nekpijn vertrekkend proberen we meer inzicht te geven in wat pijn is.

In de lijst met klachten waar mensen het meeste hinder van ondervinden staat lage rugpijn op nummer 1, nekpijn staat op nummer 3 (in Europa, nummer 4 over de gehele wereld gerekend).

Lage rugpijn is, naast dat het zeer veel hinder geeft, tevens een veel voorkomende aandoening. Tussen de 50 en 90% van de volwassenen zal ooit in zijn leven een episode van lage rugpijn doormaken. Jaarlijks is dit ongeveer 20% van de bevolking. Van alle patiënten die Fysiotherapie Oosterpark bezoeken is het aandeel lage rugpijn dan ook het grootst. Hoewel elke patiënt met lage rugpijn uniek is en zijn klachten op zijn eigen manier ervaart, hebben alle lage rugpijn patiënten de overeenkomst dat de pijn zelf het grootste probleem is.

Dit is overigens ook vaak zo bij andere lichamelijke klachten zoals nekpijn (50 tot 70% van alle mensen heeft ooit nekpijn gehad), schouderpijn en bijvoorbeeld kniepijn. Hoewel iedereen een duidelijk beeld heeft van pijn, weten maar weinig mensen wat het eigenlijk is. In enkele blogs, waarvan dit de eerste is, hopen we dat je meer begrijpt over pijn.

Pijn, schade en gedrag

Je bent gewend, al vanaf kinds af aan, dat wanneer je je stoot, schaaft of snijdt, de plek pijnlijk zal worden. Hierdoor lijkt het vrij duidelijk dat een kapotte plek, de wond, pijn zal doen. Andersom gedacht, betekent dit dan ook dat als je pijn hebt, er iets stuk moet zijn. Daarnaast weet eigenlijk iedereen, door naar bijvoorbeeld kinderen te kijken, dat elk mens anders op pijn reageert. De één schreeuwt het uit (het is heel heftig), de ander geeft nauwelijks een kik. Daarbij lijkt de situatie ook nogal uit te maken; in een volle kamer schreeuwt de een minder dan de andere, wellicht om wel of geen aandacht te krijgen. We weten dus eigenlijk al wel dat de situatie van invloed is op het gedrag rondom pijn.

Pijn en gevaar

Toch klopt er iets niet aan de redenatie dat iets wat stuk is pijn doet en iets wat pijn doet stuk is. Wellicht heb je al wel eens iets bijna laten vallen op je hand of voet (er net naast), waarbij je heel erg schrok en heftig reageerde, terwijl je al vrij snel merkte dat het oké was. Zodra je dit realiseerde, was er géén pijn meer. Hetzelfde heb je misschien meegemaakt wanneer een pup je ‘bijt’ of wanneer je met een kat speelt. Hoewel je wel degelijk pijn ervoer, was hier géén sprake van schade. Niets was stuk. Hoe kan dit? Je realiseert je op het moment dat er sprake is van (mogelijk) gevaar. Het voorwerp dat valt zou je kunnen beschadigen. Deze ervaring van gevaar doet iets met je. Eén van de signalen hiervan is dat je pijn ervaart. Een ander is dat je je gespannen voelt / gefocused, je ademhaling en hartslag gaan omhoog etc. Tijdens een spannende film herken je dit ook (gelukkig zonder pijn in dit geval). De conclusie moet hier zijn dat pijn een gevolg is van (mogelijk) gevaar, NIET van schade.

Schade en gevaar

De pijn die je voelt is reëel, is echt, het is een onaangenaam gevoel. Als iets beschadigd, is dit mogelijk gevaarlijk voor je lichaam. Door dit mogelijke gevaar, voel je pijn. In het geval dat er géén schade is, kan je lichaam en brein alsnog de situatie inschatten als mogelijk gevaarlijk; je kan pijn hebben. Het feit of je lichaam en brein inschatten of iets mogelijk gevaarlijk is, geeft uiteindelijk de doorslag of je pijn krijgt of niet. Deze inschatting is onderhevig aan vele factoren.

Inschatten van gevaar

Als je in het bos loopt en er valt een blaadje in je nek, welke je net nog zag vallen, zal je een kriebel ervaren. Je haalt het blaadje uit je nek en loopt door.
Als je in het bos loopt en je het blaadje niet ziet, terwijl je denkt dat het een spin is die in je nek valt, en je bent bang voor spinnen, zal je dit niet als een kriebel afdoen. Je schrikt je rot en gedraagt je totaal anders.

Kijken we echter alleen naar het begin van het gevoel, het blaadje wat je huid raakt, is dit in beide situaties exact hetzelfde. De uitkomst is echter totaal anders; deze wordt beïnvloed door allerlei factoren, in dit geval de verwachting dat het een spin was. Bij pijn is dit ook zo. Hoewel de prikkel die uiteindelijk je brein bereikt gelijk kan zijn, kan de uitkomst totaal anders zijn. Wellicht denk je nu; dat is raar – pijn is pijn. Toch herken je dit wel, je hebt dit al vaker gezien. Een voorbeeld.

Brandwond en pijn

Op zondagochtend leg je broodjes in de oven. Per ongeluk raak je de zeer hete oven. Is dit mogelijk gevaarlijk? Ja. Je voelt pijn en schrikt enorm. Hierdoor is het hete voorwerp van je huid af. Het blijft pijn doen om je te beschermen. In de loop van de ochtend denk je er nog vaak aan en je merkt dat het erg pijnlijk is.

Doordeweeks werk je in de horeca in de keuken. Je zet telkens weer vlees of brood in de oven, wel meer dan honderd keer op een dag. Opeens raak je met je arm de hete oven. Dit is niet de eerste keer, dit gebeurt je weleens vaker. De eerste prikkel lijkt zeker mogelijk gevaarlijk te zijn (immers, je arm er langer tegenaan houden is zeer vervelend) en je voelt een pijnscheut. Je moet echter door met werken, daarnaast weet je dat het al snel weer overgaat door de ervaring die je met deze klacht hebt. Al snel voel je de brandplek helemaal niet meer, je hebt geen pijn meer.
In beide gevallen dezelfde prikkel maar een andere ervaring van pijn.

Ervaring van pijn

Hoe je je pijn ook voelt, of je nu rugpijn of nekpijn hebt, schouderpijn of kniepijn, de pijn die je voelt is daadwerkelijk pijn. Deze pijn komt voort uit een ingewikkeld proces waarin een inschatting gemaakt wordt, vaak op basis van sensoren in de huid en spieren, of het mogelijk gevaarlijk is. Gedurende dit proces wordt de prikkel en de inschatting van het gevaar op allerlei manieren beïnvloed en dit heeft als gevolg hoe je pijn ervaart. Soms kan de fysiotherapeut de prikkel ter hoogte van de sensoren beïnvloeden, soms kan dit niet. Fysiotherapie kan echter nagenoeg altijd het proces beïnvloeden door de beïnvloedende factoren te veranderen.

Rugpijn, nekpijn en schade

Kijken we naar rugpijn of nekpijn, dan zien we eigenlijk dat er nagenoeg nooit schade is (géén breuk of scheuren of iets dergelijks). Wel is er pijn. De ene keer meer

dan de andere, soms is het zelfs weg. Ook zijn er vaak gevolgen van pijn; minder makkelijk bewegen, stijve spieren en gewrichten, uitstraling in de bil of schouder.

De kans dat dit een inschatting van mogelijk gevaar is is zeer reëel. Dat er daadwerkelijk een gevaarlijke situatie voor de rug of nek is, is maar de vraag. Vaak zien we dat deze rugpijn of nekpijn ontstaat terwijl er juist factoren zijn die de situatie mogelijk gevaarlijk maken; je bent moe, je bent niet fit, je was niet gefocused op de taak toen het “er in schoot” etcetera. Of de situatie daadwerkelijk gevaarlijk is voor je rug of nek; waarschijnlijk niet. Desalniettemin wordt je rug of nek netjes beschermd door je lichaam en brein door je pijn te geven.

Let wel op: mogelijk gevaar, er hoeft geen gevaar te zijn, er zal waarschijnlijk geen schade zijn. Zodra je je lichaam en brein overtuigt hebt dat de gevaarlijke situatie niet meer aan de orde is, zal de pijn weer weggaan. En gelukkig gebeurt dit vaak zelfs vanzelf.

Dus als je de volgende keer pijn hebt, bedenk dan eens of er nu echt schade is of dat je lichaam en brein de situatie als gevaarlijk inschatte, zonder dat er schade is. Twijfel je, gaat het niet vanzelf weg, maak dan een afspraak bij de fysiotherapeut.

Soms bewegen de spieren en de gewrichten minder gemakkelijk, de fysiotherapeut kan je hier met allerlei technieken en oefeningen goed mee helpen.

Bij vragen over deze tekst kun je gerust mailen via info@fysiotherapieoosterpark.nl of via info@ecezg.nl